Напамінам пра магутнасць першай на землях Беларусі незалежнай дзяржавы ў Полацку паўстае помнік легендарнаму Усяславу Брачыславічу, які атрымаў прозвішча Чарадзей і ўзвёў горад на вяршыню ягонай славы.
Самастойным княствам Полацкая зямля стала ў сярэдзіне Х ст. Роданачальнікам княжацкай дынастыі быў Рагвалод, што, паводле летапісу, «прыйшоў з-за мора» – найбольш верагодна з нарвежскага рэгіена Рагаланд. Эканамічнай самастойнасці садзейнічала выгаднае размяшчэнне Полацка на заходнедзвінскім адгалінаванні гандлёвага шляху «з вараг у грэкі».
ХІ стагоддзе было апагеем палітычнай магутнасці і незалежнасці, дасягнуць якіх палачане змаглі у крывавай барацьбе з Кіевам. Усяслаў стаў адзіным ва Усходняй Еўропе князем, што правіў 57 гадоў – з 1044 па 1101 гг. Сучаснікі надзялялі мудрага кіраўніка надзвычайнымі здольнасцямі, прыпісвалі яму магчымасць ператварацца ў птушак і звяроў і воўкам «вялікаму сонцу дарогу перабягаць».
За гады Усяслава Брачыславіча княства стала значнай усходнееўрапейскай марской дзяржавай, у склад якой уваходзілі Віцебск, Друцк, Менск, Ізяслаў, Лагойск, Барысаў, Браслаў і іншыя гарады. На поўначы яна межавала з Наўгародскай зямлёй, на усходзе – са Смаленскай, на поўдні – з Тураўскай, на захадзе – з Літвой і іншымі балцкімі народамі, што плацілі даніну Полацку. Пад кантролем княства знаходзіліся землі ўздоўж усёй Дзвіны да Балтыйскага мора.
Развіццё Полацка, як сцвярджаюць навукоўцы, абумовіла фарміраванне сучаснай мадэлі нацыянальнай дзяржаўнасці, прадвызначыла своеасаблівасць працэсаў генезісу беларусаў.
Прасачыць працэс фарміравання беларускіх земляў ад ІХ стагоддзя да нашых дзён госці сёлетняга юбілею змогуць на гістарычных картах, што падрыхтаваў да свята Полацкі дзяржуніверсітэт (на фота).