Міхась Міцкевіч, сын Якуба Коласа.

«Зямля – аснова ўсёй Айчыне» – пад такой назвай у абласным мастацкім музеі працуе выстава з фондаў Літаратурнага мемарыяльнага музея Якуба Коласа. Там прадстаўлены асабістыя рэчы, рукапісы, фота- і жывапісныя партрэты класіка, пейзажы, выкананыя рознымі мастакамі ў любімых коласаўскіх мясцінах. А ў мінулую суботу экскурсію па гэтай экспазіцыі правёў малодшы сын слыннага беларускага песняра Міхась Міцкевіч. Ён завітаў у Віцебск разам з дырэктарам коласаўскага музея Зінаідай Камароўскай, пісьменнікам Генрыхам Далідовічам, загадчыкам аддзела культуры Стаўбцоўскага райвыканкама Мінскай вобласці Анатолем Грэкавым і самадзейнымі артыстамі – усе гадаванцы роднага Коласу кутка. На сустрэчу з імі прыйшлі віцебскія літаратары, работнікі культуры, мастакі, акцёры, студэнты, школьнікі.
Вядома ж, у цэнтры ўвагі быў Міхась Канстанцінавіч Міцкевіч – доктар тэхнічных навук, лаўрэат Дзяржаўнай прэміі Беларусі, аўтар шматлікіх навуковых прац па тэхналогіі апрацоўкі матэрыялаў. 56 гадоў ён адпрацаваў у фізіка-тэхнічным інстытуце Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі, а зараз – навуковы супрацоўнік гэтага Літаратурнага музея, член рэдакцыйнай калегіі 20-томнага выдання твораў Якуба Коласа (шэсць тамоў ужо выйшлі з друку), нястомны прапагандыст беларушчыны. Знешне ён вельмі падобны на свайго славутага бацьку.
– У Коласа была каласальная працаздольнасць, – міжволі скаламбурыў госць. – Удзяляць мне многа ўвагі асабліва не выпадала. Але ён для мяне – Настаўнік з вялікай літары, бо прывучаў да хараства, любові да свайго краю. Адпаведным я і сфарміраваўся.
Гэта чацвёрты прыезд М. Міцкевіча ў Віцебск. Падлеткам яшчэ да Вялікай Айчыннай быў з бацькам на прэм’еры спектакля ў драматычным тэатры імя Я. Коласа па яго п’есе «Вайна вайне». Як прызёр першай Спартакіяды народаў СССР (1956 год) па кулявой стральбе ўдзельнічаў ва ўрачыстым адкрыцці ў нашым горадзе стралковага стэнда. А будучы ўжо аўтарытэтным навукоўцам, выступаў на адной з канферэнцый перад заводскімі спецыялістамі. І зяць у яго віцяблянін.
Дарэчы, Міхась Канстанцінавіч на гэты раз прывёз багата цікавых фотаздымкаў, аўтар якіх – ён сам. («На сярэдняга фотакарэспандэнта пацягну», – пажартаваў перад журналістамі). То сапраўдны сямейны фоталетапіс, галоўны герой якога – Якуб Колас. Кожны здымак мае і дасціпны тэкставы подпіс, зроблены фатографам.
Яркім унёскам у сямейную хроніку і жыццяпіс класіка сталі таксама ўспаміны Міхася Канстанцінавіча, якія нядаўна выйшлі ў свет кніжкаю «Пад бацькоўскім дахам». Там Якуб Колас паўстае найперш жывым чалавекам з добрым пачуццём гумару, клапатлівым бацькам трох сыноў, з душою, апантана ўлюбёнай у прыроду. М. Міцкевіч зазначыў, што шмат цікавага яшчэ не распавёў – працяг будзе.
Многа часу, сказаў госць, патрабуе праца над каментарыямі да твораў Якуба Коласа, якія ўвойдуць у 20-томнік.
– Аддаў зараз «Казкі жыцця». Тэкстолагам клопату – трэба ж зверыць творы з усімі ранейшымі выданнямі і выбраць забароненае тады цэнзурай. У апавяданне «Туды, на захад» унесена каля 60 правак! Зараз вазьмуся за паэму «Сымон-музыка», там шмат было выкінута цэнзурай.
У новых выданнях Колас гучыць зусім па-другому. У іх трапілі вершы, якія раней не друкаваліся. Пісем новых многа знойдзена – надзвычай багатая і цікавая спадчына, зараз ёй заняты навукоўцы, – распавёў М. Міцкевіч.
Сёлета Літаратурнаму музею Якуба Коласа, размешчанаму якраз у доме, дзе свае апошнія 12 гадоў пражыў «беларускі Гамер», паўстагоддзя. М. Міцкевіч часта выступае перад чытачамі. Падчас гэтай віцебскай сустрэчы ён узгадваў пра самыя розныя – драматычныя і светлыя – моманты з жыцця і творчасці бацькі-класіка, адказваў на пытанні. І, вядома ж, гучалі несмяротныя творы. Імпэтна, узрушана (нізавошта не дасі чалавеку 83 гады!), у чуйнай цішыні прачытаў на памяць Коласаў сын уступ да трэцяга раздзела паэмы «Сымон-музыка», гэтага духоўнага гімна беларусаў. Грымелі апладысменты – падзякай выканаўцу і знакам пашаны – вялікаму аўтару.

Галіна Шпакоўская, фота Антона Сцепанішчава, «НС».