Требуется для просмотраFlash Player 9 или выше.

Статистика сайта

Адмысловы праект «Народнага слова» для аматараў падарожжаў па родным краі

Выгляд з гары Маяк. Возера Струста.

«Каб любіць Беларусь нашу мілую, трэба ў розных краях пабываць», – чым не дэвіз для турыстычнага агенцтва, арыентаванага на замежжа? Парада цалкам слушная, але існуе і іншы падыход - любіш чужое, шануй і сваё. Віцебшчына багата добра распрацаванымі турыстычнымі маршрутамі. Мы ж прапануем увазе чытачоў шэраг віртуальных вандровак па гарадах і мястэчках нашай вобласці, звязаных са славутымі імёнамі Бацькаўшчыны. Зацікавіцеся, дык плануйце рэальныя падарожжы ў новым турыстычным сезоне! Героямі цыкла нашых публікацый будуць людзі розных прафесій: пісьменнікі, архітэктары, мастакі, лекары і інш. Іх успрыманне роднай зямлі дапаможа чытачам пераканацца ў тым, што па сваім краі варта падарожнічаць. Пачнём жа з Браслава.

Больш яркай асобы ў гісторыі Браслава, чым вольнапрактыкуючы доктар Станіслаў Нарбут, бадай, не знойдзеш. Прыезд сюды напрыканцы ХIХ стагоддзя маладога лекара, выпускніка медыцынскага універсітэта ў Мюнхене, уратуе жыццё шматлікім мясцовым жыхарам, якім да гэтага доктара замяняла бабка-павітуха. «Я ў 1882 годзе прыбыў у Браслаў як першабытны медыцынскі Адам, бо ніколі раней тут лекара не было, – напіша ў лісце да сястры Нарбут. – Адразу ж узлез на браслаўскую гару і ўбачыў у наваколлі 11 азёраў. І ўся гэтая ўрачыстасць глыбока запала мне ў сэрца». Нарбут невыпадкова згадвае Замкавую гару, якая сёння лічыцца адным з найбуйнейшых турыстычных аб’ектаў горада. Размешчаная сярод азёр, яна ўзвышаецца над забудовай горада. Адсюль адкрываецца цудоўны від на царкву і касцёл, якія раздзелены дарогай. У апошнім знаходзіцца абраз Маці Божай Браслаўскай Валадаркі Азёр, які ў жніўні гэтага года ўганараваны папскімі каронамі. Кожны жнівень Браслаў становіцца цэнтрам паломніцтва като­лікаў.
З супрацьлеглага боку Замкавай гары відаць доўгі будынак з чырвонай цэглы. Гэта былы шпіталь, пабудаваны падчас працы на Браслаўшчыне доктара Нарбута. Нездарма мясцовыя жыхары часта называлі лячэбніцу Нарбутаўскай, бо лекар аддаў шмат сіл і энергіі на яе пабудову і ўтрыманне. Урачыстая закладка лячэбніцы адбылася ў верасні 1905 г. У 2005-м браслаўчане адзначалі стагоддзе старога будынка. Яму ўдалося ўцалець у дзвюх войнах. У пасляваенны час шпіталь прыйшоў у заняпад. Цяпер тут месціцца праваслаўны жаночы манастыр. Звонку гэта відаць па бліскучым купале на даху.
Кватэра доктара знаходзілася недалёка ад шпіталя па вуліцы Вялікай. Сёння яна носіць назву Савецкай. «Спачатку пасяліўся ў яўрэйскай халупцы, – піша доктар Нарбут, – але потым памалу, праз некалькі гадоў пабудаваў сабе жытло над берагам возера Дрывяты». Гэта возера лічыцца найбуйнейшым у наваколлі. У 30-я гады на ім ладзіліся сапраўдныя рэгаты. На дзесяткі белых ветразяў збіраліся паглядзець натоўпы мясцовых жыхароў. Сёння ўздоўж возера цягнецца пясчаная набярэжная. Пляжы з пачаткам кожнага сезона паціху напаўняюцца турыстамі, месца для якіх заўсёды знойдзецца. У Браславе працуе турыстычная база, гасцініцы Нацыянальнага парку «Браслаўскія азёры», музейны гатэль «Заезны двор» на беразе Дрывят. Акрамя таго, мясцовыя жыхары прапануюць турыстам вольныя пакоі і нават лецішчы. Браслаў з кожным годам усё больш набывае рысы курортнага гарадка.
...У павятовага лекара было шмат працы. Акрамя Браслава ён абслугоўваў усё наваколле, што абавязвала да частых вандровак. «Краявіды Браслаўскага павета ўяўляюць сабой дзівосныя пейзажы ўзгорыстай мясцовасці, пакрытай сасновымі лясамі, – напіша Станіслаў Нарбут, – а ў далінах – вялізныя азёры, якія адлюстроўваюць у сваіх люстэрках цудоўныя віды». Асабліва папулярным месцам сярод турыстаў на Браслаўшчыне з’яўляецца гара Маяк. З яе вышыні бачны і Замкавая гара ў Браславе, і белы касцёл у вёсцы Слабодка, а галоўнае, адкрываецца цудоўная панарама на сістэму азёр. «За відамі» едуць не толькі шматлікія турысты, але і мастакі. Сваімі пленэрамі вядома згаданая вышэй Слабодка. Вяскоўцы ўжо прызвычаіліся да творчых гасцей з мальбертамі і пэндзлямі.
Доктар Нарбут падтрымліваў сяброўскія адносіны з графамі Плятэрамі, уладальнікамі маёнтка ў Бяльмонтах, дзе часта гасцяваў. Сёння ў вёсцы Ахрэмаўцы ў некалькіх кіламетрах ад Браслава ад маёнтка застаўся толькі Бяльмонцкі парк. Хоць зарослы і недагледжаны, ён усё ж варты ўвагі турыстаў.
«Пушысты снежны саван яшчэ ўкрывае нашы ўскраінныя землі, – піша ў лісце да сястры доктар Нарбут, – яшчэ заціхаюць гукі прыроды...». Зімой у Браславе пачынаецца новая пара – сезон паляванняў, катання на санях і купання ў палонцы пасля горача натопленай лазні.
Яшчэ адной адметнасцю райцэнтра з’яўляецца белы помнік, што ўзвышаецца на Замкавай гары. Ён усталяваны ў гонар доктара Нарбута, які пахаваны тут жа. Доктар пакінуў гэты свет у 1926 годзе ва ўзросце 73 гадоў. Едучы да хворага, застудзіўся і захварэў на запаленне лёгкіх. Уратаваўшы жыццё пацыенту, загінуў сам. Усё наваколле сабралася развітацца з Нарбутам. Як апошнюю ўдзячнасць за самаадданую працу мясцовыя жыхары на ўласныя грошы замовілі архітэктару помнік. Высокую стэлу завяршаў ліхтар, які запальвалі ў дрэннае надвор’е. Ён служыў арыенцірам для рыбакоў. На вялікі жаль, ліхтар ужо шмат гадоў не запальваецца. А мог бы стаць адным з сімвалаў Браслава. Гэта не адзіны помнік Станіславу Нарбуту ў горадзе. У мінулым годзе каля сучаснай бальніцы усталяваны бюст знакамітага лекара гэтай зямлі.
Доктар Нарбут меў добрую славу сярод браслаўскіх жыхароў. Яшчэ пры яго жыцці адну з вуліц горада назвалі Нарбутаўскай – сёння яна імя Кірава. Вуліца ў гонар славутага доктара ёсць, праўда, на ўскраіне горада – вядзе да сучаснай бальніцы. Дарэчы, адной з ініцыятыў С. Нарбута ў 1920-я гады было выданне жартаўлівага тыднёвіка «Браславец», пазней «Дух браслаўца». Доктар сам часта станавіўся героем публікацый, нягледзячы на велізарны аўтарытэт у мястэчку: ніводнае важнае мерапрыемства не абыходзілася без яго.
Даследаваннем жыцця і дзейнасці гэтага адметнага чалавека актыўна займаліся супрацоўнікі Браслаўскага краязнаўчага музея, таксама папулярнага сярод турыстаў. Вынік – выданні, прысвечаныя Нарбуту, сувязь са сваякамі, намаляваны мастаком У. Кандрусевічам яго партрэт, выпуск паштовак і канвертаў з партрэтам лекара. На жаль, сярод сувенірнай прадукцыі ў Браславе гэтых рэчаў ужо няма. Дзякуючы багатай экспазіцыі музей стаў вядомы далёка за межамі горада. У музейнае аб’яднанне ўваходзіць і Дом традыцыйнай культуры, які месціцца на беразе Дрывят у каменным будынку старога млына. Штогод яго супрацоўнікі ладзяць свята рамёстваў са старажытнай кухняй, музыкай і танцамі.
Браслаўшчына мала каго пакідае абыякавай да сваёй прыгажосці. Азёры вызначылі лёс гэтай зямлі, паступова робячы яе турыстычнай Меккай. «Я ў Браславе дажыў да сівых гадоў, – напіша за два гады да смерці доктар Нарбут, – і, як верны пёс, не пакіну свайго паста». Слова доктар стрымаў. Сёння яго самога па праву можна лічыць сапраўдным сімвалам горада, якому ён ахвяраваў сваё жыццё.

Яна Шыдлоўская. Фота Яўгена Аўсейцава.