5 верасня – Дзень беларускага пісьменства. Нагадаем, што ўпершыню гэта цудоўнае свята ў нашай краіне пачалі адзначаць з 1994 года. Тады яно адбылося ў Полацку.
Традыцыя праводзіць Дзень беларускага пісьменства ў гарадах, слынных гісторыяй, сведчыць пра паважлівае стаўленне народа да сваіх каранёў, да спадчыны продкаў. Гэта свята літаратараў, выдаўцоў, бібліятэкараў, чытачоў – усіх, хто шануе родную мову, роднае слова. Сёлетняя яго сталіца – горад Хойнікі Гомельскай вобласці.
Упершыню ён згадваецца 1512 годам як вёска Брагінскага графства Вялікага княства Літоўскага. Хойнічак, Хвайнічок –  згодна самай распаўсюджанай версіі, назва гэтага палескага паселішча паходзіць ад слова «хвоя». Аднак ёсць і іншае меркаванне, бо хойнік – старажытнагрэчаская мера сыпучых цел, упамінаецца яшчэ ў Гамера і вызначае колькасць збожжа, неабходнага для аднаго чалавека на дзень.
У гады Вялікай Айчыннай вайны Хойнікі былі амаль цалкам спалены ворагам. Пацярпеў гэты райцэнтр у мінулым стагоддзі і ад чарнобыльскай катастрофы. Ды яго жыхары – вялікія патрыёты свайго краю і нястомныя працаўнікі, кожным разам вярталі свой горад да паўнакроўнага жыцця.
Ураджэнцы Хойніччыны зрабілі важкі ўнёсак у скарбонку нацыянальнага пісьменства. Першы ў гэтым спісе – Часлаў Пяткевіч, аўтар манаграфіі «Рэчыцкае Палессе»,  каштоўнай працы пра матэрыяльную культуру рэгіёна, а таксама шматлікіх артыкулаў. Сучасным аматарам беларускай літаратуры вядомы імёны Барыса Сачанкі, Івана Сачанкі, Дзмітра Бяспалага, Алы Канапелькі, Аркадзя Кандрусевіча, Алеся Шлега, Міколы Мятліцкага, шэрагу гісторыкаў і публіцыстаў.
А найвялікшы гонар Хойніччыны – народны пісьменнік Беларусі Іван Мележ (1921-1976 гг.). Ён нарадзіўся ў вёсцы Глінішча,  удзельнік Вялікай Айчыннай вайны, быў двойчы паранены. У мірны час Іван Паўлавіч – вядомы грамадскі дзеяч.
У сваёй літаратурнай творчасці апеў, узвысіў роднае Палессе так, што героі яго прозы сталі блізкімі людзьмі для некалькіх чытацкіх пакаленняў. Творы гэтага беларускага класіка выдадзены ў дзесяці тамах, былі перакладзены на  шматлікія мовы колішняга СССР і замежныя. Самая маштабная літаратурная праца Івана Мележа – трылогія «Палеская хроніка» («Людзі на балоце», «Подых навальніцы», «Завеі, снежань») –  несмяротны шэдэўр беларускай літаратуры. Тут праўдзіва паказаны лёс сялянства ў пераломны перыяд гісторыі, багацце і разнастайнасць людскіх характараў і грамадскіх працэсаў, узняты глыбінныя пласты нацыянальнага жыцця.
Імем  народнага пісьменніка названы вуліцы ў Мінску, Хойніках, Лельчыцах, Кобрыне, школы і бібліятэкі па ўсёй рэспубліцы. На радзіме ў Глінішчы створаны Літаратурны музей І. Мележа. У Мінску, на доме, дзе жыў Іван Паўлавіч, ёсць мемарыяльная дошка.  З 1980 года ўстаноўлена Літаратурная прэмія Саюза пісьменнікаў Беларусі імя І. Мележа. У кожным горадзе, які станавіўся сталіцай Дня беларускага пісьменства, вызначалі свайго духоўнага героя. У Хойніках гэта Іван Мележ.
Сёння Хойнікі – прыгожы беларускі гарадок. Яго адметнасці – багаты краязнаўчы музей, некалькі бібліятэк, Дом рамёстваў, Свята-Пакроўскі жаночы манастыр. І да свята гэты палескі райцэнтр як мае быць прыхарашыўся. Варта з’ездзіць, бо гасцям тут заўсёды рады.

Галіна Іванова, «НС».